PARAFIA KRÓLIKÓW I SZYMANOWICE

Parafia Królików i Szymanowice .

24/12/2007

     Parafia Królików

    Pogańskie cmentarzysko  oraz  grodzisko  świadczy o zaludnieniu  Królikowa  już we wczesnym  średniowieczu. W 1439 r. wieś stała się własnością  klasztoru Cystersów  w Lądzie. Znajdował się tam  także  folwark klasztorny. W  XVII wieku miejscowość przeszła na własność  familii Grodzieckich  , a następnie  hrabiów  ze  Zbąszynia  Ciświckich  i  hrabiów  Bilińskich. W 1827r. miejscowość  miała 23 domy i 205 mieszkańców. Około 1880 r. we wsi  i folwarku  nad rzeką  Zwiernik  (Czarna Struga), posiadającej  murowany kościół  parafialny, znajdowało się 35 domów i  414 mieszkańców. Parafia w  tym  czasie  liczyła  2899 dusz. W 1938r. we  wsi  było 130 gospodarstw.

   Pierwszy  kościół w Królikowie zbudowany został   prawdopodobnie pod koniec XII wieku.  Jak podaje Liber Beneficiorum  jego fundatorem miał być hrabia Piotr Dunin , legendarny budowniczy 77 kościołów i 33 klasztorów.  Na początku XV wieku wzniesiony został w stylu gotyckim nowy kościół murowany z cegły ( jego pozostałością są mury prezbiterium i część nawy ). W połowie XVIII wieku świątynia była  w  kompletnej ruinie.  W latach 1763 – 1804  przeprowadzono   gruntowną   modernizację   ( rozbudowano  nawę  z  chórem , poszerzono zakrystię , dano nowe sklepienie i polichromię), w 1840 r. dobudowano południową kaplicę, a w latach  1863 -1864   kaplicę  północną, przedsionek  i  dzwonnicę.

    Terytorium i  liczba  wsi  należących  do parafii w przeciągu dziejów ulegała  znacznym zmianom. Opis sporządzony w 1782 roku podaje : „Wsie do tej  parachii  należą  te: Królikowo , Łagiewniki , Biała , Lądek , Lipice  y  na  tychże Lipickich  Borach  Huta Stara , Borowiec ,  niegdyś  folwark , dziś  Olędry   i   Nowa  Huta ,  Biskupice   y   Bystrzyca  , wszystkie  w  powiecie  konińskim”.    Spis  sporządzony  w 1930 r.  przez  proboszcza  ks. Andrzeja Urbańskiego zawiera  już  znacznie  większą liczbę miejscowości : Biała , Bialska  Kolonia  , Białobłoty , Biskupice (wieś i dwór) , Biskupice Kolonia , Bystrzyca , Ciświca Nowa, Ciświca Stara , Czarny Bród  , Dziewiń Duży , Dziewiń Mały , Królików Wieś  , Królików Kolonia I – V części , Lądek , Lądek Kolonia , Łagiewniki Wieś, Łagiewniki  I – II części , Orlina  Duża, Orlina  Mała, Tartak, Wycinki, Zaguźnica, Zabiel,  łącznie  24 wioski.  Obręb  parafii  w  tym  czasie  zamieszkiwało ponad 5 tys. osób, w  tym 1560  protestantów kolonistów Niemców  i 20  Żydów.

                                                                                                                                                

      Parafia Szymanowice

     Szymanowice – wieś szlachecka, gniazdo rodziny Szymanowskich . Posiadała kościół parafialny już na początku XIV wieku. W  1340 r. w  dokumentach  występuje  Herman , kleryk  z Szymanowic, stąd  wniosek , że  istniał  tam kościół . Akta konsystorza gnieźnieńskiego wspominają proboszcza Macieja , który w roku 1416 „ pozwał kmieci z Grabia o dziesięciny plebanom szymanowickim  od dawnych czasów przysługujące”. Pierwotny kościół drewniany  p.w. św. Anny  spalił się około 1430 roku „ z winy wikariusza Piotra, o co go pleban Jan przed konsystorz wezwał domagając się, aby kościół swoim nakładem odbudował”. W  XVI  wieku  stał  tu kościół  drewniany p.w. św. Jana Chrzciciela , św. Wojciecha , św. Doroty oraz 40 męczenników. Następny kościół także drewniany, w formie krzyża wystawił w 1745 r. Józef   Cywiński , cześnik  poznański  i  ówczesny dziedzic Szymanowic . Kościół  spłonął w 1831 roku. Po tej  pożodze nabożeństwa odbywały się  przez dłuższy czas w kaplicy urządzonej w budynku dworskim. W 1874 proboszcz ks. W. Bąkowski  rozpoczął budowę obecnego kościoła . Budowę ukończono w 1882 r. , a  konsekrowano  kościół   p.w.  św. Jana Chrzciciela  w  1889 r.

    W przeszłości  zasięg  terytorialny  parafii  Szymanowice  ulegał  znaczącym  zmianom. Do polowy XVIII w. do parafii należały następujące miejscowości : Szymanowice, Tomice, Ciemierów, Lisewo, Czołnochów, Gizałki, Nowa Wieś , Robakowo, Grab , Lubinia Wielka, Miniszewo , Prusinowo , Sucha .  Pod  koniec  XVIII  wieku  parafia  powiększyła  się  o nowe  wsie o charakterze olęderskim: Wierzchy, Toporowo, Świerczonka, Studzienka, w których obok ewangelickich  kolonistów  z  Niemiec  mieszkali  Polacy – katolicy .

    Po okresie wojen napoleońskich , na mocy postanowień Kongresu Wiedeńskiego z 1815 r. Prosna stała się rzeką  graniczną  między  państwami  zaborczym – Rosją i  Prusami. Ten stan rzeczy powoduje, że od roku 1817 sześć wsi: Robakowo, Grab, Lubinia Wielka, Miniszewo , Prusinowo  i Sucha zostaje włączonych do Wielkiego Księstwa Poznańskiego (zabór pruski) i odłączonych od parafii Szymanowice . Liczba wiernych spada z 2637 do 1571, co spowodowało duże trudności z materialnym  utrzymaniem parafii. W roku 1820 władze kościelne (biskupstwa kujawsko-kaliskiego i dekanatu konińskiego) rozważały nawet możliwość  zlikwidowania parafii – do czego jednak nie doszło. Niewątpliwie wpływ na to miał szybki wzrost liczby ludności w parafii do 2200 , o czym wspomina protokół wizytacji dziekańskiej z 1825 roku .  W ciągu 5 lat liczba wsi należących do parafii wzrosła z 11 do 23. Nowe miejscowości to: 3 należące wcześniej do parafii  Żegocin: Obory , Ruda Wieczyńska, Oborskie Olędry  oraz  9  nowych , głównie  olęderskich: Kolonia Toporowska, Kolonia Śnietnia, Kolonia  Ostrowska,Kolonia Wierzchy, Wronowo,  Młynik, Stare Ciemierowskie Olędry, Sokółek i Łupice .

   W późniejszych dokumentach wymieniane są jeszcze inne miejscowości należące do parafii: Janowskie Holendry,  Leszczyca, Olsz,  Zimochowiec, Podmłynek, Kolonia Lisewska,  Kociołki, Alfredów (obecnie  Gizałki  Las ).

                                                                                 Piotr  Czajczyński , Białobłoty -2007r.