KARTY Z DZIEJÓW BIAŁOBŁOT I OKOLIC

24/12/2007

                    KARTY  Z   DZIEJÓW   BIAŁOBŁOT  I  OKOLIC

  

      Informacja  wstępna  o  powstaniu  miejscowości  położonych  między  Prosną   a  Czarną  Strugą .

    Historia miejscowości  leżących   dziś   we   wschodniej  części  powiatu  pleszewskiego  i  gminy  Gizałki   może  zaskoczyć  i  pobudzić  do  refleksji. Przykładem mogą  być choćby Białobłoty, które pod  koniec  XIX w.  pod względem liczby zabudowań i ludności, były miejscowością  większą od  Chocza , Grodźca   czy  nawet   Rychwała   i  wielokrotnie  większą  od  Gizałek.

   Białobłoty, Orlina  oraz  Kolonia  Obory  należały  do największych  miejscowości  wiejskich  powiatów   konińskiego  i  słupeckiego .

   Do połowy XVIIIw. tereny między  Prosną  a  Czarną Strugą  pokrywały rozległe lasy nazywane Puszczą Pyzdrską . Prawie cały  region międzyrzecza  nie był zagospodarowany ani  zamieszkały . Wyjątek  stanowiły  ,,stare” , przyrzeczne  miejscowości rozciągające się na  szerokość 1- 2  km od rzek( np. Szymanowice, Gizałki, Królików, Grodziec ) oraz  pojedyncze  i  małe  folwarki  śródleśne (Toporów , Borowiec) .                                                  

  Obszar  międzyrzecza  Prosny  i  Czarnej Strugi  leżał  wówczas na pograniczu  powiatu konińskiego, kaliskiego i  pyzdrskiego, a lasy  w  większości  stanowiły  własność okolicznej szlachty .

   W drugiej połowie XVIII w.  ta  właśnie szlachta rozpoczęła  zasiedlanie  równinnych, lecz  dotychczas zalesionych  i podmokłych terenów. W tym celu z krajów niemieckojęzycznych  zaczęto sprowadzać  kolonistów, zwanych również  olędrami. Koloniści,  głównie  wolni  chłopi   pochodzący z  ,, przeludnionych ”  terenów  Europy Zachodniej,  przybywali  tu ,, za chlebem ”.

   W  ciągu  kilkudziesięciu  lat  w regionie powstało około 50 miejscowości  zamieszkałych przez osadników dwóch narodowości – Polaków i Niemców .

     Przynależność   administracyjna   Białobłot   i   okolic .

    Białobłoty  i  pozostałe  miejscowości   gminy Gizałki w  przeszłości  wielokrotnie  zmieniały  swoją  przynależność  administracyjną .

    W  okresie  przedrozbiorowym  tutaj  przechodziła  granica  między  powiatem  konińskim  a  kaliskim  .  W  końcu  XVIII  w.  Oborskie  Olędry , Toporów  Stary  i  Wierzchy  należały  jeszcze  do  powiatu  kaliskiego  , natomiast  miejscowości  i  tereny  jeszcze  nie  zagospodarowane   leżące  na  wschód  znajdowały  się  w  powiecie  konińskim .

    Po  II rozbiorze  Polski   obszar  Wielkopolski  znalazł  się w  granicach  tzw.  Prus  Południowych  (lata 1793-1806).  W 1796 r.  nasze  ziemie  zostały  włączone do  departamentu  kaliskiego. Ten stan  rzeczy  utrzymano w okresie istnienia  Księstwa Warszawskiego  (1807-1813 ).

   Po okresie  wojen  napoleońskich , na mocy postanowień kongresu wiedeńskiego (1815)  wschodnia  część  Wielkopolski  znalazła  się  w  granicach  Królestwa  Polskiego (Kongresowego) – czyli  pod  zaborem  rosyjskim .  W 1867r.  teren  nasz  włączono  do  nowo  utworzonego   powiatu  słupeckiego  należącego  do  guberni  kaliskiej.

  Po odzyskaniu w 1918r. przez  Polskę  niepodległości  powiat  słupecki  włączono  do  województwa  łódzkiego. W 1932r. w  ramach  reformy  administracyjnej  zlikwidowano  powiat  słupecki , a  cały  jego  obszar  włączono  do  powiatu  konińskiego. W  1937r .  powiat  koniński  został  wydzielony  z  województwa  łódzkiego  i przyłączony  do  województwa  poznańskiego.

  Po  II wojnie światowej  obszar  dzisiejszej  gminy  Gizałki  leżał  w  granicach  powiatu  konińskiego. W 1948 r.  dokonano  korekty  administracyjnej  i  ówczesną  gminę  Szymanowice  przyłączono  do  powiatu  jarocińskiego, natomiast  Białobłoty,  Orlina  Mała,  Dziewiń  Duży  należące  do  gminy Grodziec  oraz  Orlina  Duża  z  gminy  Rzgów   pozostały  w  powiecie  konińskim. 

   W 1954r.  wprowadzono  nowy  podział  administracyjny  na  szczeblu  podstawowym  powołując  gromady.  Powstała  wówczas  Gromada  Białobłoty  w  skład  której  weszły  4  miejscowości: Białobłoty, Orlina  Duża,  Orlina  Mała,  Dziewiń Duży.

    W 1956 r. Gromada  Białobłoty  należąca  wcześniej do powiatu  konińskiego została przeniesiona  do nowo powstałego powiatu  pleszewskiego -  utworzonego w wyniku  podzielenia  powiatu  jarocińskiego  i  dzięki  przyłączeniu szeregu  nowych obszarów  (odłączonych od powiatów:  kaliskiego, konińskiego  i  krotoszyńskiego).

  W latach 1973-1975 r. zlikwidowano  gromady  i  powiaty, powołano  nowe  gminy  i  województwa . W wyniku  połączenia   Gromady  Gizałki   i   Gromady  Białobłoty   utworzono  gminę  Gizałki,  która  weszła  w  skład  województwa  kaliskiego. W  momencie  powstania  rozwój   cywilizacyjny  i  zaludnienie   części  zachodniej  i  wschodniej   gminy  były  jeszcze  na  podobnym  poziomie .

  Od 1999r. gmina Gizałki  wchodzi w  skład  województwa wielkopolskiego i ponownie  powołanego  powiatu   pleszewskiego .

   Fakt, że  miejscowości  wschodniej części gminy  Gizałki  w  przeszłości bardzo  często  zmieniały  swoją  przynależność  administracyjną ,  a   także  leżały  na  krańcach  obszarów  administrowania , czyli  w dużej  odległości  od  centrów  zarządzania ,  miał  niewątpliwie  bardzo  niekorzystny  wpływ  na region . Brak  zainteresowania   sprawami  rozwoju  tych  ,,odległych  miejscowości” ze  strony   większości   ,,ludzi  władzy”  spowodował, że  obecnie  należą   one  do  najbardziej  zaniedbanych   infrastrukturalnie   i   gospodarczo   oraz   zubożałych   i    wyludnionych  terenów   powiatu   pleszewskiego   i   Wielkopolski 

    Szczególnie  szkodliwe  dla regionu  były  realizowane przez  komunistyczne  władze  z przyczyn  ideologiczno – politycznych  masowe  zalesienia  na  gruntach  przejętych  gospodarstw  poniemieckich,  zmuszanie  rolników  indywidualnych  do  częściowych  zalesień  swych  gospodarstw  ( np.  w  związku  z  nie wywiązywaniem  się  dostaw  obowiązkowych )  , oraz trwające  dziesiątki  lat  i  istniejące  do  dziś  zaniedbania:  w  utworzeniu  normalnych  połączeń  drogowych  z  ośrodkami  miejskimi  na  kierunkach  Chocz – Kalisz – Pleszew    i  Zagórów – Słupca ,  w  budowie  lokalnych  dróg  utwardzonych , oświetlenia  ulicznego   oraz powstawaniu  miejsc  pracy  pozarolniczej. 

     To  wszystko  spowodowało,  że  duża  część  obszarów  położonych  między  Prosną   a  Czarną  Strugą  doprowadzona  została do  stanu  swoistego ,, wtórnego  zdziczenia ”  ,  znaczącego   ,, odcięcia  od  świata ”   i   cywilizacyjnego  opóźnienia .

     Współcześnie,  wielu  przyjezdnych  widząc  istniejący  stan  rzeczy  -  ze  zdziwieniem  i  nieco  ironicznie  określa  wschodnie  obszary  gminy  Gizałki  i  powiatu  pleszewskiego jako ,, Bieszczady  w  środku  Wielkopolski ”.

     Lokalna  społeczność na  opisanie  dwoistości  traktowania  i  dużego  zróżnicowania  w rozwoju części  wschodniej  i  zachodniej  gminy i  powiatu  używa  określeń :,, gmina A  i   gmina B ”  oraz  ,, miejscowości  uprzywilejowane   i   miejscowości  dyskryminowane ”.

    Do  nielicznych pozytywnych zmian,  jakie w  infrastrukturze  publicznej  regionu  dokonały  się dopiero w  ciągu  ostatnich  kilkunastu  lat    zaliczyć  można  powszechną  dostępność  telefoniczną, powstanie  sieci   wodociągowej  ,  minimalną  poprawę  stanu  dróg  oraz  dobrą  bazę  lokalową  i  wyposażenie Szkoły  Podstawowej  i  Gimnazjum  w  Białobłotach .

                                                                           

                                                                                  PIOTR  CZAJCZYŃSKI,  BIAŁOBŁOTY - 2006 R .